Propozycje zmiany struktury brygad

Wojna na wschodzie pomiędzy Rosją a Ukrainą nie jest dobrym czasem na grzebanie przy strukturach ani zmniejszanie ilości brygad, dlatego mam pewność ze ta propozycja nie trafi na podatny grunt (nie przeczyta jej jakiś decyzyjny idiota - w rodzaju ministra Bogdana Klicha i nie zacznie wprowadzać w życie). Ale że są wakacje a strukturami potrafi i lubi bawić się każde dziecko, to i ja nie odmówię sobie tej przyjemności.

Obecnie polska brygada ogólnowojskowa składa się z 3 batalionów ogólnowojskowych, batalionu dowodzenia, dywizjonu artylerii (haubic samobieżnych), dywizjonu przeciwlotniczego, kompanii rozpoznawczej, kompanii lub batalionu saperów (część brygad zmechanizowanych i obydwie zmotoryzowane mają batalion), batalionu logistycznego i grupy zabezpieczenia medycznego.

Z batalionów ogólnowojskowych, w brygadzie zmechanizowanej jest 2 lub 3 bataliony zmechanizowane i 1 batalion czołgów. 7 Brygada Obrony Wybrzeża ma 3 bataliony zmechanizowane i ani jednego batalionu czołgów. Podobnie 12 i 17 brygady zmotoryzowane mają 3 bataliony zmotoryzowane (docelowo, obecnie wciąż jeszcze po jednym zmechanizowanym). 21 Brygada Strzelców Podchalańskich ma strukturę typowej brygady zmechanizowanej, z tym że ma 3 bataliony zmechanizowane i 1 batalion czołgów.

Brygady pancerne mają po 2 bataliony czołgów i 1 batalionie zmechanizowanym. Ale tu też jest wyjątek - 1 Brygada Pancerna jest pancerną tylko z nazwy - w rzeczywistości ma strukturę typowej brygady zmechanizowanej - 2 bataliony zmechanizowane i 1 batalion czołgów.

Bataliony liczą po 4 kompanie ogólnowojskowe (odpowiednio w pancernym są to kompanie czołgów, w zmechanizowanym - zmechanizowane). Oprócz kompanii ogólnowojskowych, w każdym batalionie znajduje się kompania dowodzenia i kompania logistyczna oraz pluton rozpoznawczy. W batalionach zmechanizowanych, oprócz wymienionych pododziałów, znajduje się jeszcze kompania wsparcia. Bataliony zmotoryzowane różnią się od zmechanizowanych tylko wyposażeniem (mają Rosomaki zamiast BWP-1, moździerze 98 mm w kompaniach wsparcia zamiast moździerzy 120 mm i kilka innych drobnych różnic).

W Wojskach Lądowych mamy 13 brygad. Są to 3 brygady faktycznie pancerne, 5 brygad zmechanizowanych, 1 brygada obrony wybrzeża, 2 brygady zmotoryzowane i 2 brygady lekkie (aeromobilne - 6 BPow-des i 25 BKPow). Większość tych brygad podlega dywizjom a 3  są samodzielne (wymienione brygady aeromobilne i 21 BSPodch z Rzeszowa). Teoretycznie dywizje nie mają przyporządkowanych na stałe brygad. W czasie pokoju dwóm dywizjom na zachodzie kraju podlega po 3 brygady, a jednej pozostającej na północnym wschodzie - cztery.

Sztucznie narzucona przez polityków (a właściwie speców od politycznego PR) liczba żołnierzy 100 tysięcy w czasie pokoju, powoduje że nie wszystkie te brygady mogą być wypełnione żołnierzami. W praktyce połowa z nich liczy jedynie po kilkuset ludzi, choć etatów mają po kilka tysięcy. W dodatku NSR który miał być taką rezerwą dyspozycyjną szefa Sztabu Generalnego czy ministra ON, nigdy nie osiągnął przewidywanej liczby 20 tysięcy żołnierzy. Powoduje to że gotowość i zdolność do działań dywizji jest fikcyjna.

Jak temu zaradzić? Najprościej byłoby podnieść liczbę żołnierzy w czasie pokoju do 120 - 130 tysięcy. Jednak jak już wspomnieliśmy, przeszkadza w tym polityczny PR który zabrania partii rządzącej przyznania się do błędu. Z kolei, jak mówił generał Skrzypczak, nie możemy dalej zmniejszać liczby brygad (ze względów operacyjnych i strategicznych). Pozostaje nam więc szukać oszczędności w zmianach struktur.

Powinniśmy szukać oszczędności przede wszystkim w etatach niebojowych, nieliniowych, w logistyce, szkolnictwie, administracji, dowodzeniu i systemie kierowania. Jednak, jak się wydaje, tam również możliwości redukcji zostały wyczerpane. Przy czym zbytnie odchudzenie szkolnictwa i systemu dowodzenia może być wręcz zabójcze dla armii. Otrzymalibyśmy w rezultacie ciało bez mózgu lub w najlepszym razie armię z encefalopatią. Wykształcenie oficera sztabu dywizji czy wyższego trwa zbyt wiele lat żeby można było odbudować struktury w czasie zagrożenia jak choćby teraz, podczas wojny na Ukrainie.

Zresztą politycy niezbyt chętnie podejmują decyzje o zwiększaniu armii. Nawiasem mówiąc jest to powód dla którego armia zawodowa powinna mieć w miarę możliwości jak nalepiej wypełnione etaty już w czasie pokoju. Głupcy i pacyfiści u władzy wymagają takich struktur, by w czasie zagrożenia nie trzeba było wiele zmieniać. Tu można dodać na marginesie, że MON dał przydziały mobilizacyjne około 200 tysiącom rezerwistów, czyli że na czas "W" armia ma powiększyć się trzykrotnie. Jeszcze kilka lat temu było to ponad 550 tysięcy, tyle przynajmniej było w magazynach MON broni strzeleckiej. Jednak jak wiadomo panująca nam niemiłościwie banda kręci lody na wszystkim, więc i broń strzelecką sprzedała.

Zmuszeni jesteśmy więc szukać oszczędności w strukturach bojowych. Doszliśmy już do wniosku, że powinny to być etaty na jak najniższym szczeblu bo te najłatwiej uzupełnić nowym narybkiem lub rezerwistami. Nie mogą to być jednak etaty wykonawcze, związane bezpośrednio z walką i obsługą uzbrojenia. Powinny to być etaty pomocnicze lub dowódcze ale na jak najniższym szczeblu - czyli w kompanii.

Wzmocnienie batalionów było dużym osiągnięciem naszej armii. Z czasów Układu Warszawskiego wyszliśmy z batalionami liczącymi 31 wozów bojowych w 3 kompaniach. Obecnie liczą one 58 wozów bojowych w 4 kompaniach.  Stało się to przez wzmocnienie plutonów o 1 wóz bojowy i kompanii o dodatkowy wóz bojowy dla zastępcy dowódcy kompanii. Tych struktur nie należy zmieniać. Można natomiast zmniejszyć liczbę kompanii w batalionie. Zmniejszyć, ale tak, żeby nie osłabić samego batalionu. Ogólna liczba wozów bojowych w batalionie powinna pozostać taka jak teraz, lub niewiele mniejsza.

Można to osiągnąć zwiększając liczbę plutonów w kompanii z 3 do 4. Zamiast 4 kompanii w batalionie, będziemy mieli 4 plutony w kompanii. Ogólna liczba wozów w batalionie zmniejszy się tylko o dwa - z 58 do 56.  W kompanii wzrośnie z 14 do 18.
Zmniejszając liczbę kompanii z 4 do 3 zyskujemy około 10 etatów w batalionie - większość oficerskich i podoficerskich. W brygadzie będzie to już 30 osób, w 11 brygadach ciężkich i zmotoryzowanych jest to już około 340 etatów. O tyle - 3 pełne kompanie - można zwiększyć ukompletowanie jednostek bojowych. Nie jest to liczba oszałamiająca, ale nie do pogardzenia.

Dalsze oszczędności możliwe są teoretycznie przez zmniejszenie liczby brygad. Gdyby w każdej dywizji rozformować jedną brygadę, możnaby każdą pozostałą brygadę wzmocnić o jeden batalion. Otrzymalibyśmy silniejsze brygady ale słabsze dywizje.

Rozwiązaniem (co prawda tylko pozornym) byłoby dalsze zmniejszenie liczby dywizji do 2. Jest to wizja firmowana przez S. Kozieja. Sztab Generalny patrzył na nią niechętnie. Tu już wkraczamy w sferę polityki i zakulisowych walk najprawdopodobniej z udziałem rosyjskich agentów wpływu. Ale wizję strony przeciwnej też warto znać.

Mając tylko 2 dywizje, można bronić praktycznie tylko jednego kierunku operacyjnego. Tymczasem kierunków operacyjnych do obrony, tylko na wschodzie, jest co najmniej 4, nie licząc podkarpacia (Brama Przemyska). Rosja ma w Europie 5 armii, nie licząc armii białoruskiej i strefy Kaliningradu...

Częściowym rozwiązaniem tego problemu mogłoby być włączenie do dywizji niektórych jednostek innych rodzajów wojsk na przykład śmigłowców i OT. Możnaby wtedy, powrócić do podziału na 2 okręgi wojskowe. Dowództwo dywizji byłoby równocześnie dowództwem okręgu wojskowego. Znów mogłyby mu podlegać wojewódzkie sztaby wojskowe i logistyka. Takie dywizje byłyby praktycznie związkami taktyczno-operacyjnymi. Co prawda MON twierdzi że dywizje już są w praktyce związkami operacyjnymi, ale bez własnego lotnictwa ani nawet bez rozpoznania, można takie twierdzenia między bajki włożyć.

Śledząc zmiany organizacyjne w Wojsku Polskim, nie można oprzeć się wnioskowi że ich myślą przewodnią było jak największe zredukowanie armii i pozbawienie jej możliwości działania. Wszystko pozostałe było tylko pretekstem.
Powiedzenie że "od samego mieszania herbata  nie robi się słodsza" którym przestrzegał nas na początku transformacji Stefan Kisielewski, już od dawna trzeba przekuć na inne: "od zbyt intensywnego mieszania herbaty ubywa".
A wszystko zaczęło się tak niewinnie, od ogłoszenia okrągłej liczby 100 tysięcy żołnierzy, jako najłatwiejszej do zapamiętania przez wyborców partii "Donalda Donaldowicza Tuskaszenki".